سیتولوژی
بخش سیتولوژی | بررسی دقیق سلولها برای تشخیص زودهنگام بیماریها
بخش سیتولوژی آزمایشگاه پاتوبیولوژی دانش قم با بهرهگیری از تکنیکهای پیشرفته و تیم تخصصی، به بررسی دقیق سلولهای بدن از نمونههای خونی، ترشحات بدن یا مایعات پاتولوژیک میپردازد. هدف این بخش یافتن تغییرات سلولی غیرطبیعی، التهابات یا نشانههای سرطان که دقیق شناسایی شود. این بخش نقش مهمی در غربالگری و تشخیص زودهنگام بیماریها، بهویژه سرطانها دارد.
کاربردهای اصلی سیتولوژی در آزمایشگاه
🔹 غربالگری و تشخیص سرطانها (مانند سرطان خون، لنفوم، سرطان تیروئید، مثانه و...)
🔹 بررسی سلولهای غیرطبیعی در نمونههای مایع (مانند مایع مغزینخاعی، پلور، آسیت)
🔹 ارزیابی سلولها در عفونتهای ویروسی، قارچی یا باکتریایی
🔹 تعیین ماهیت تودههای مشکوک با نمونهگیری از مایعات یا FNA (نمونهبرداری با سوزن ظریف)
🔹 بررسی سلولهای سرطانی در خون محیطی یا مغز استخوان
چه زمانی به آزمایش سیتولوژی نیاز دارید؟
اگر پزشک شما به سرطانهای خونی یا تودههایی مشکوک باشد، یا اگر علائمی مانند کاهش وزن بیدلیل، ضعف عمومی، تورم غدد لنفاوی یا تغییر در عملکرد بدن دارید، احتمالاً درخواست آزمایش سیتولوژی خواهد داد. این آزمایش در کنار سایر تستها، اطلاعات حیاتی برای تشخیص، پیگیری و تصمیمگیری درمانی فراهم میکند.
چرا سیتولوژی در آزمایشگاه پاتوبیولوژی دانش قم؟
✅ استفاده از رنگآمیزیهای تخصصی و میکروسکوپهای دقیق
✅ بررسی توسط متخصصین پاتولوژی مجرب
✅ پاسخدهی دقیق و سریع
✅ امکان انجام سیتولوژی همراه با FNA
✅ رعایت کامل استانداردهای بهداشتی و علمی
🧬 پارامترهای اصلی در آزمایش سیتولوژی:
1. شکل و اندازه سلولها (Cell morphology)
بررسی سلولهای طبیعی و غیرطبیعی از نظر اندازه، شکل، نسبت سیتوپلاسم به هسته و...
2. اندازه، شکل و موقعیت هسته (Nuclear features)
o بزرگی یا کوچکی هسته
o چندهستهای بودن
o ناهنجاری در کروماتین یا هستکها
o نسبت هسته به سیتوپلاسم (N/C Ratio)
3. وجود سلولهای بدخیم یا پیشبدخیم
تشخیص سلولهای سرطانی، دیسپلاستیک یا آتیپیک (Atypical cells)
4. تعداد و نوع سلولها
o تعداد سلولهای اپیتلیال، لنفوسیت، نوتروفیل، ماکروفاژ، پلاسموسیت و…
o بررسی تکثیر غیرعادی سلولها
5. وجود سلولهای التهابی
o نشانههایی از عفونت ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی
6. سلولهای دژنره یا نکروزه
سلولهایی که در مراحل تخریب یا مرگ هستند، که میتواند نشانهای از آسیب یا بیماری باشد.
7. زمینه (Background)
o وجود خون، پروتئین، موکوس، اجزای عفونی یا نکروتیک در پسزمینه نمونه
8. وجود ناهنجاریهای خاص (مانند سلولهای Reed-Sternberg در لنفوم)
بررسی سلولهای شاخص در برخی بیماریها
9. ارزیابی متاپلازی یا دیسپلازی
بررسی تغییرات پیشسرطانی در بافتها (مثلاً در دهانه رحم یا تیروئید)
10. سلولهای واکنشی یا هیپرپلاستیک
پاسخ سیستم ایمنی یا بافتها به تحریک یا التهاب
بسته به نوع نمونه، بررسیهای خاص هم انجام میشود:
• سیتولوژی مایعات بدن (آسیت، پلور، CSF): بررسی سلولهای بدخیم، التهابی یا عفونی
• FNA (نمونهبرداری با سوزن): بررسی تودههای مشکوک (تیروئید، پستان، غدد لنفاوی...)
• سیتولوژی ادرار یا ترشحات: تشخیص سرطان مثانه یا عفونت
• پاپاسمیر (سیتولوژی سرویکس): بررسی سلولهای پیشسرطانی یا HPV
۱. سیتولوژی ادرار (Urine Cytology) چیست؟
بررسی سلولهای موجود در ادرار زیر میکروسکوپ برای شناسایی تغییرات غیرطبیعی یا سرطانی.
کاربرد:
• تشخیص سرطان مثانه، سرطان کلیه یا مجاری ادراری
• بررسی علت وجود خون در ادرار (هماچوری)
• پیگیری بیماران با سابقه سرطان مثانه
۲. سیتولوژی رحم و دهانه رحم (Cervical Cytology – پاپاسمیر) چیست؟
بررسی سلولهای سطحی رحم و دهانه رحم برای شناسایی تغییرات پیشسرطانی یا سرطانی.
کاربرد:
• غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم
• شناسایی ویروس HPV و تغییرات ناشی از آن
• بررسی التهابها یا عفونتهای مزمن
🔸 پاپاسمیر رایجترین روش سیتولوژی برای دهانه رحم است.
۳. سیتولوژی مثانه (مثلاً از نمونه شستشوی مثانه یا ادرار جمعآوریشده) چیست؟
بررسی مستقیم سلولهای داخل مثانه برای تشخیص تودههای مشکوک یا بدخیمی.
کاربرد:
• تشخیص یا پیگیری سرطانهای مثانه
• کمک به افتراق سلولهای عفونی یا واکنشی از سلولهای سرطانی
• بررسی بعد از جراحی مثانه یا درمانهای داخل مثانه
۴. سیتولوژی اندومتری (رحم) – به کمک FNA یا برسهای اندومتر چیست؟
بررسی سلولهای داخلی رحم برای تشخیص سرطان آندومتر یا رشدهای غیرطبیعی.
کاربرد:
• بررسی علت خونریزی غیرطبیعی رحم
• تشخیص سرطان آندومتر یا تغییرات پیشسرطانی
• بررسی وجود پولیپ یا هایپرپلازی اندومتر
سیتولوژی یکی از روشهای تخصصی و کمتهاجمی برای بررسی سلولهای بدن است؛ در سیتولوژی ادرار و مثانه، احتمال وجود سلولهای سرطانی در سیستم ادراری شناسایی میشود. پاپاسمیر یا سیتولوژی دهانه رحم، ابزاری مؤثر برای تشخیص زودهنگام سرطان رحم و ویروس HPV است، و سیتولوژی آندومتر به بررسی خونریزیهای غیرطبیعی رحم و بیماریهای داخلی آن میپردازد. این روشها با دقت بالا، به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر بیماریها کمک میکنند.